pulmoner emboli ne demek?

Pulmoner Emboli (PE) Hakkında Bilgi

Pulmoner emboli (PE), genellikle bacaklardaki derin venlerde oluşan bir kan pıhtısının (derin ven trombozu - DVT) koparak kan dolaşımı yoluyla akciğerlere ulaşması ve akciğer damarlarını tıkaması durumudur. Bu tıkanma, akciğerlere kan akışını engeller ve oksijen seviyesini düşürerek hayati tehlike oluşturabilir.

Nedenleri ve Risk Faktörleri:

• Derin Ven Trombozu (DVT): En sık nedenidir. Derin Ven Trombozu
• Hareketsizlik: Uzun süre hareketsiz kalmak (örneğin, uzun uçak yolculukları, ameliyat sonrası yatış).
• Ameliyat: Özellikle kalça, diz veya karın ameliyatları.
• Kanser: Bazı kanser türleri kan pıhtılaşma riskini artırır.
• Hamilelik: Hamilelik ve doğum sonrası dönemde kan pıhtılaşma riski artar.
• Doğum Kontrol Hapları ve Hormon Tedavisi: Bu ilaçlar kan pıhtılaşma riskini artırabilir.
• Sigara: Sigara içmek kan damarlarını hasarlandırarak pıhtılaşma riskini artırır.
• Obezite: Aşırı kilo, kan pıhtılaşma riskini artırır.
• Kalp Yetmezliği: Kalp Yetmezliği
• Genetik Faktörler: Ailede pıhtılaşma bozukluğu öyküsü.

Belirtileri:

Pulmoner embolinin belirtileri kişiden kişiye değişebilir ve bazen belirgin olmayabilir. En sık görülen belirtiler şunlardır:

• Ani nefes darlığı
• Göğüs ağrısı: Genellikle keskin ve batıcı tarzda, nefes alıp vermekle kötüleşir.
• Öksürük: Bazen kanlı balgamla birlikte olabilir.
• Hızlı kalp atışı (taşikardi)
• Baş dönmesi veya bayılma
• Terleme
• Bacakta şişlik, ağrı veya kızarıklık (DVT belirtisi)

Tanı:

Pulmoner emboli tanısı, hastanın öyküsü, fizik muayene ve çeşitli tanı yöntemleri ile konulur:

• D-dimer testi: Kan pıhtılaşması olup olmadığını gösterir.
• Bilgisayarlı Tomografi Anjiyografi (BT Anjiyo): Akciğer damarlarını görüntüleyerek pıhtıyı tespit etmeye yardımcı olur.
• Ventilasyon/Perfüzyon Sintigrafisi (V/Q Sintigrafisi): Akciğerlere hava ve kan akışını değerlendirir.
• Ekokardiyografi: Kalp fonksiyonlarını değerlendirir ve pulmoner hipertansiyon belirtilerini araştırır.
• Pulmoner Anjiyografi: Akciğer damarlarını doğrudan görüntüleyen bir yöntemdir, ancak daha invazivdir ve nadiren kullanılır.

Tedavi:

Pulmoner emboli tedavisi, pıhtıyı çözmek ve yeni pıhtıların oluşmasını önlemeyi amaçlar. Tedavi seçenekleri şunlardır:

• Antikoagülanlar (Kan Sulandırıcılar): Pıhtının büyümesini ve yeni pıhtıların oluşmasını engeller. Warfarin, heparin, düşük moleküler ağırlıklı heparin (LMWH) ve doğrudan oral antikoagülanlar (DOAK) gibi farklı türleri vardır.
• Trombolitik Tedavi (Pıhtı Eritici İlaçlar): Hayatı tehdit eden durumlarda, pıhtıyı hızla çözmek için kullanılır.
• Kateter Yöntemleri: Anjiyo yoluyla pıhtıyı mekanik olarak parçalama veya çıkarma.
• Cerrahi Embolektomi: Nadiren, büyük pıhtıların cerrahi olarak çıkarılması gerekebilir.
• Vena Cava Filtresi: Bacaklardan akciğerlere pıhtı gitmesini engellemek için vena cava adı verilen büyük toplardamara yerleştirilen bir filtredir.

Önleme:

Pulmoner emboli riskini azaltmak için alınabilecek önlemler şunlardır:

• Uzun süre hareketsiz kalmaktan kaçının: Uzun yolculuklarda veya ameliyat sonrası dönemde sık sık hareket edin, bacaklarınızı esnetin.
• Yeterli sıvı tüketin: Dehidratasyon kan pıhtılaşma riskini artırabilir.
• Varis çorapları kullanın: Bacaklardaki kan akışını iyileştirir.
• Sigarayı bırakın: Sigara kan damarlarını hasarlandırarak pıhtılaşma riskini artırır.
• Sağlıklı kiloyu koruyun: Obezite kan pıhtılaşma riskini artırır.
• Risk faktörleriniz varsa doktorunuza danışın: Ailede pıhtılaşma bozukluğu öyküsü varsa veya doğum kontrol hapları gibi risk faktörleri taşıyorsanız doktorunuzla konuşun.

Prognoz:

Pulmoner embolinin prognozu, pıhtının büyüklüğüne, hastanın genel sağlık durumuna ve tedavinin ne kadar hızlı başlandığına bağlıdır. Erken tanı ve uygun tedavi ile çoğu hasta iyileşebilir. Ancak, tedavi edilmeyen veya geç kalınan durumlarda ölümcül olabilir.